Port
Port is officieel een zuidwijn afkomstig uit Portugal, vooral langs de oevers van de Douro. Het is een zogenaamde zuidwijn, net als Madeira. Het is een doorgaans wat zoetere wijn, afhankelijk van de leeftijd. Er zijn diverse soorten en merken.
Er is veel van te weten want er zijn verschillende wijngaarden die niet alleen een soort druif verbouwen maar ook nog eens verschillende “blends” en jaren. En dan zijn er ook nog de porthuizen die alles opkopen en onder hun eigen naam op de markt brengen. Voorbeelden zijn Warre’s, Kopke, Graham’s en Dow’s.
Van de verschillende soorten zijn afzonderlijke artikelen geschreven.
Klik dus waar mogelijk op de naam van de soort port om verder te gaan naar een uitgebreid artikel.
Port – De verschillende soorten
Je vraagt je misschien af wat een serie artikelen doet op een site over wandelen en fietsen. Nou, heel simpel, niks lekkerder dan een heerlijk glaasje Tawny na een mooie wandeling.
- Een lekker portje voor de tent tijdens de vakantie.
- Een rijke portsaus bij een mooi stuk vlees.
- Of peertjes gestoofd in de port. Of een stukje stilton met Port.
Maakt niet uit in welk land je bent of wat voor temperatuur het is, een Portje gaat er altijd in.Het schijnt dat er in Nederland flink wat flessen portwijn de deur uitgaan.
Dat kun je wellicht zien aan de soorten Port die je gemiddeld in de schappen ziet staan bij een slijterij of supermarkt. Deze heerlijke zuidwijn maakt blijkbaar was los bij de Nederlanders.
Maar in hetzelfde artikel is te lezen dat we er niks van afweten. En dat is jammer, want net als bij champagne maakt het nogal uit wat voor soort Port je koopt. De witte is het zoetst, de rode is het jongst en ook nog redelijk zoet maar de Tawny’s en de oudere vintage’s, lbv’s en reserve’s zijn heerlijk houtig en soms uitgesproken droog van smaak.
Rijke wijnen, veelal zoet en rond en fruitig van smaakt. Mij kun je er voor wakker maken. Het grootste gedeelte van de geproduceerde port is de Ruby, Witte port en Tawny.
Rijping
Portwijn kan op twee manieren rijpen, namelijk op hout of in de fles. Als de wijn op hout rijpt dan moet het dikwijls overgegoten worden in andere vaten en wordt er – indien nodig – een jongere wijn aan toegevoegd.
Tijdens het rijpen zijn een paar factoren heel belangrijk: de kwaliteit van de oogst, het onderhoud van de vaten, het luchten van de wijn tijdens het wijnverlaten (wijn uit het ene vat in het andere laten lopen), het compenseren van de geëvaporeerde alcohol en de “refresco” van de portwijn. “Refresco” is de toevoeging van een klein percentage jonge wijn.
De karakteristiek die het meest verandert tijdens het rijpen op hout is de kleur. Bij rode wijnen wordt de kleur geleidelijk zachter en bij witte wijnen gebeurt het tegenovergestelde: deze worden donkerder van kleur.
Port wordt meestal te warm gedronken – de ideale temperatuur is zestien tot achttien graden, maar op zwoele zomerdagen is iets koeler ook lekker – vooral een twintig jaar oude tawny doet het gekoeld goed.
Het ideale glas is voor elke port hetzelfde: klein en tulpvormig en nooit voller dan halfvol Persoonlijk vind ik in de zomer een wat koelere port lekker, vooral een Tawny of witte port. In de winter mag hij wat warmer zijn. Na een wandeling op een koude winterdag voel je de warmte van de zuidelijke zon dan heerlijk door je lichaam stromen.
Beknopt overzicht portsoorten:
[1] Witte Port
[2] Rose Port
[3] Ruby Style Port
- (young) Ruby
- Late bottled vintage (LBV)
- Crusted
- Vintage
- Single Quinta Vintage
[4] Tawny Style
- Tawny
- Aged Tawny
- Colheita
- Garrafeira
- Single Harvest Tawny
[1] Witte Port
Link – Witte port: (Klik voor meer)
Info: Witte port wordt, zoals de naam al aangeeft, gemaakt van witte druiven. In tegenstelling tot de andere ports ondergaan de witte de volledige gisting, voordat de wijnbrandewijn wordt toegevoegd. Vroeger waren de witte ports zoet of zelfs heel zoet zonder de finesse van de rode ports.
Later heeft men dan ook droge witte port geïntroduceerd. Port van witte druiven is wat lichter van smaak dan de rode port. Dit komt onder andere door het lagere alcoholpercentage. Witte Port varieert in kleur van strogeel tot goudgeel. Je drinkt witte port vooral als aperitief.
[3] Ruby Style Port
Link – Ruby (klik voor meer)
De jonge Ruby of rode port is een gemengde of blended port die bestaat uit verschillende soorten portwijnen. Ze zijn van verschillende druivenrassen, oogstjaren en wijngaarden. De kleur varieert van donkerrood, paarsrood tot robijnrood. Hij is gemiddeld vrij zoet.
Link – Late bottled vintage: (klik voor meer)
De portwijnen die in de fles rijpen zijn de Vintage-port en de Late Bottled-port. Het zijn beide soorten die van een zo hoge kwaliteit zijn dat ze niet in aanraking mogen komen met lucht. Deze wijnen rijpen voor het bottelen op gewoon op hout.
De flessen worden liggend en in het donker bewaard en gaan of voor het derde jaar of tussen de vier en zes jaar de fles in. Vintage-Port is een premium-port. Hij is erg duur omdat hij heel erg lang rijpt. Dit is geen port die je naar wandelingetje drinkt.
De late bottled vintage-port is een portsoort van één oogstjaar en wordt vrijwel elk jaar gemaakt. De LBV of Late Bottled Vintage is een portwijn die vier tot zes jaar in vaten rijpt voor hij wordt gebotteld. Het is een stevige port, zoet en fruitig.
Link – Crusted. (klik voor meer)
De Crusted is een specialisatie van de Britse wijnhandel en de de autoriteiten in Porto hebben hem nooit erkend. De crusted is een zeer goede ruby. Het is een blend van twee of drie verschillende oogsten die jong wordt gebotteld.
Reserve of reserve Ruby
Een Reserve Ruby port heeft minstens 5 jaar op houten vaten gerijpt. Hij bestaat uit de beste portwijnen van verschillende jaren. De Reserve is een blended (gemengde) port die mag bestaan uit verschillende druivenrassen, oogstjaren en wijngaarden. Tawny of Young Tawny
Link – Vintage (klik voor meer)
Na twee jaar houtrijping wordt de vintage gebotteld. Daarna rijpt hij verder op de fles. Vintage is doorgaans de beste port. Hij wordt gemaakt van druiven van een bijzonder goed oogstjaar. Kenmerk van een vintage port is dat hij op de fles rijpt en niet op het vat, zoals de meest andere portsoorten.
Er zijn vintage ports van decennia oud. Nadeel van de rijping op de fles is dat er zich droesem (depot, bezinksel) vormt op de boden van de fles.
Daarom moet je een vintage ook altijd decanteren. Dus voorzichtig uitschenken waardoor het depot achterblijft in de fles. Decanteren is dus iets anders dan overgieten in een karaf omdat het zo leuk staat.
Single Quinta
Sommige porthuizen (bijvoorbeeld Kopke, Taylor, Niepoort) produceren soorten die afkomstig zijn van één enkele wijngaard of Quinta. Dit zijn meestal colheita en vintage ports maar dat hoeft niet. Soms zijn er ook andere soorten zoals witte port.
De single quinta ports kunnen van een uitstekende kwaliteit zijn. Ik vond echter ook nog een andere uitleg van het begrip Single Quinta: Single Quinta Vintage is feitelijk een vintage die geen vintage is.
In een jaar dat het IVP niet vintage-waardig verklaart, zal een wijnboer die vindt dat zijn wijngaard (quinta) niettemin een uitmuntende oogst heeft opgeleverd, van deze ene oogst van deze ene wijngaard een Single Quinta Vintage maken – geen échte vintage dus, maar wel een mooie portwijn.
Het etiket vermeldt de wijngaard, het oogstjaar en het jaar van botteling. Maar een Single Quinta is dus wel altijd een goede portwijn en van één, gerenommeerde wijngaard afkomstig.
[4] Tawny Style port
Link – Tawny (klik voor meer)
Info: Tawny is een port krijg je door veel verschillende soorten te mengen die gedurende uiteenlopende perioden zijn gerijpt op houten vaten. De kleur van de wijn verandert naar gelang de leeftijd in een taankleur, de kleur van Amber. Hij is dus minder rood en wat doorzichtiger. Tawny is minimaal 3 jaar oud.
Aged Tawny
Bij de Aged Tawny staat op de fles het aantal jaren (10, 20, 30, 40 jaar) dat de port in vaten gerijpt heeft, waardoor de typische tawny-kleur ontstaat. Omdat het hier om een mengeling van ports gaat, is de leeftijd die op de fles aangegeven is, ongeveer de gemiddelde leeftijd van de blend.
Colheita
Het woord colheita betekent oogstjaar en het gaat hier dan ook om port van één (goed) oogstjaar. De wijn moet minstens zeven jaar in een houten vat gerijpt hebben. Hij is dan tawny van kleur en klaar om gedronken te worden. Het oogstjaar en het jaar van botteling worden op de fles vermeld. Colheita’s worden gezien als tawny’s van hoge kwaliteit.
Garrafeira port
De garrafeiraport is eveneens een mengeling van ports van één enkel jaar. Deze Garrafeira wordt wel eens de brug tussen de tawny en de vintage genoemd. Na een korte rijpingsperiode in houten vaten worden ze overgebracht in grote glazen vaten waarin ze gedurende 20, 30 tot 40 jaar traag verder rijpen. In de loop der jaren wordt er een bezinksel gevormd dat decanteren nodig maakt voordat de port voor consumptie in flessen van 75 cc overgegoten worden. Hierna rijpt hij verder in de fles
Single Harvest Tawny
Deze benaming geeft eigenlijk al weer wat gedronken wordt: een tawny uit 1 oogst jaar. De meeste tawny’s zijn een blend van meerdere oogstjaren. Bij de Single Harvest Tawny is de kwaliteit echt van 1 jaar dusdanig hoog, dat ze besluiten deze niet te mengen. De wijnen zijn dan ook van uitzonderlijke kwaliteit en in zeer lage aantallen beschikbaar.
Bekende merken
Barros, Burmeister, Calem, Cockburn, Croft, Da Silva, DOW, Duff Gordon, Ferreira, Fonseca, Gould Campbell, Graham, Hutcheson, Kopke, Martinez, Messias, Niepoort, Offley, Offley Boa Vista, Osborne, Quarles Harris, Ramos Pinto, Robertson Rebello Valente, Royal Oporto, Sandeman, Taylor, Van Zeller en Warre.
Bovenstaande informatie is onder andere afkomstig van:
