St. Columba is de heilige van Iona die de abdij aldaar heeft gesticht. Het is een fascinerend verhaal dat een mijlpaal betekent in de verspreiding van het Christendom in Groot Brittanie. Voor sommige gelovigen is het leven nooit meer zoals het geweest is na een bezoek aan Iona. Het is een eiland vol spiritualiteit, historie en intense geloofsbelijdenis.
NB: Kaartje van Iona vindt u HIER.
Hou dit kaartje geopend zodat u de locaties kunt bekijken als ze in de tekst genoemd worden.
St. Columba – De heilige van Iona
Columba was een man van enige importantie al voordat hij zichzelf “verbande” naar Iona. Hij had koninklijk Iers bloed en was waarschijnlijk wel een koning geweest had hij zich niet aan het geloof gewijd. Zijn geboorte was voorspeld door St. Patrick en zijn discipel, Maucta. Een engel openbaarde zich in de nacht voor zijn geboorte in een droom aan zijn moeder en maakte gewag van iemand die gerekend kon worden tot de profeten van God en die ontelbare zielen naar het hemelse rijk zou lijden.
Voor zover bekend is Columba geboren op 7 december 521 in de buurt van Lough Gartan in Donegal. In deze tijd was Ierland beroemd om zijn onderwijs en Columba kreeg de beste opleiding die je in die tijd kon krijgen. Hij kreeg zijn onderwijs bij een kloosterorde in Moville op Strangford Lough waar hij les kreeg van een reeks van geletterde geestelijken.
Jonge leeftijd
Hij was dus vanaf jonge leeftijd voorbestemd om priester te worden. Uiteindelijk ging hij naar Clonard om er te studeren met de fameuze St. Finnian die vele uitzonderlijk geleerde geesten vanuit heel europa aantrok naar het kleine stadje waar Columba zijn tijd spendeerde met het lezen en kopieeren van de toen nog schaarse manuscripten van de community.
Elders in Groot Britannie mogen het de “Dark Ages” geweest zijn maar in die tijd was Ierland letterlijk overspoeld met “heiligen die zo talrijk waren als sterren in de hemel”. Op Clonard waren elf andere jonge en uitzonderlijk begaafde studenten die het evangelie verkondigden.
Deze “Twaalf apostelen van Ierland” zouden later allemaal heilig worden verklaard en Columba handhaafde de traditie door elf discipelen te kiezen die hem vergezelden toen hij de community op Iona ging stichten. Vanaf zijn 25e tot globaal zijn 40ste was hij vooral aan het reizen door Ierland, gaf les en stichtte kloosters, kerken en abdijen.
Kloostergemeenschappen
Hij zou in die jaren 37 kloostergemeenschappen hebben gesticht in Ierland alleen, waarbij ook het klooster in Kell waar de monniken de ongeëvenaard versie van de 4 evangeliën maakten die zich nu bevinden in de Library of Trinity College, Dublin. Dit boek staat beter bekend als het Book of Kells.
De naam Book of Kells komt van de Abdij van Kells in Kells, County Meath in Ierland, waar het bijna de gehele middeleeuwse periode bewaard werd. De precieze datum en plaats waar het gemaakt is, vormt al langere tijd een onderwerp van discussie. Oorspronkelijk dacht men dat het boek gemaakt werd in de tijd van Columba of zelfs dat het werk van zijn hand was.
Het tegendeel van deze bewering is bewezen aan de hand van paleografische en stilistische gronden: veel bewijs wijst naar een datum van circa 800, lang na de dood van St. Columba in 597. Een andere legende suggereert, dat het manuscript is gemaakt voor de 200e sterfdag van de heilige. Het manuscript is nooit afgemaakt.
Theorieën
Er bestaan minstens vijf verschillende theorieën over de plaats en de tijd dat het manuscript gemaakt is. Het boek zou in zijn geheel gemaakt zijn in Iona, waarna het boek naar Kells is gebracht en niet meer is afgemaakt. Het zou in Iona begonnen zijn met schrijven, waarna er in Kells verder aan gewerkt is, zonder het af te maken. Het script zou volledig in het scriptorium van Kells gemaakt zijn.
Het zou gemaakt zijn in het noorden van Engeland, misschien in Lindisfarne, daarna naar Iona gebracht en van daar naar Kells.
Het zou in een onbekend klooster in Pictisch Schotland gemaakt zijn. De meest aanvaarde theorie luidt, dat het werd begonnen in Iona, waarna er in Kells verder aan gewerkt is. Het is zeker, dat het Book of Kells gemaakt is door Columbaanse monniken, die dicht bij de gemeenschap van Iona stonden.
Na de dood van Columba werd de community op Iona geteisterd door aanvallen van de Vikingen en daarom werd het boek naar Ierland gebracht.
Maar dit even terzijde. We zijn inmiddels aangeland in het midden van de 6e eeuw en Columba was volop bezig met het stichten van Kloosterordes. Het leven in het Ierland van die tijd was nauwelijks vreedzaam te noemen. Er waren in die tijd in Ierland nogal wat Chieftains, (leider van een clan, stamhoofd of hoofdman) en er werden constant onderlinge twisten uitgevochten.
Zonden
Ze kochten hun zonden af door delen van hun buit aan de kloosterordes te schenken. Het was dus onvermijdelijk dat Columba betrokken raakte in n van deze vetes toen een locale prins de gewijde grond van de kerk betrad om een voortvluchtige edelman te arresteren en hem te vermoorden. Columba vroeg ondersteuning van zijn machtige familie en trok met zijn clans te strijde, volgens overlevering geleid door de aartsengel Michael zelve.
Ze behaalden een glansrijke overwinning waarbij ze maar n man verloren, en naar verluid omdat hij een heilig verbod overtrad. In de strijd verloren 3 duizend vijanden het leven waarvan velen heidenen. De overwinning werd uiteraard toegeschreven aan the holy power of Christianity.
Het succes bracht Columba echter in problemen omdat vele leider in de Ierse kerk jaloers waren. In zijn afwezigheid werd hij geëxcommuniceerd voor de onnodige dood van 3000 man. Later is dit oordeel terug gedraaid maar ondanks dat kreeg hij de instructie om op pad te gaan en zoveel zielen voor de kerk te winnen als hij in de strijd over kling had gejaagd.
Hoewel hij het gevoel had dat hem door de synode onrecht was aangedaan voelde Columbo toch wroeging voor de dood van de 3000 man. Hij reisde een tijdje door Ierland waar hij van de ene heilige naar de andere reisde om advies te vragen wat hij nou moest doen.
Aartsengel Michael
Vlak voor de strijd had de aartsengel Michael tegen hem gesproken in een droom. Columba had gebeden voor de overwinning en Michael had zijn gebeden verhoord met de voorwaarde dat hij na de overwinning, om Gods gratie terug te winnen, in ballingschap moest gaan buiten zijn geliefde Ierland en de spirituele steun van zijn geliefde mede-heiligen.
En dus kon Columba maar n ding doen; hij moest een pelgrimage naar een plek buiten Ierland ondernemen (en buiten het zicht van Ierland). En dus selecteerde hij twaalf volgelingen, voornamelijk uit zijn eigen familie, en koos het zeegat vanuit zijn geliefde Ierland in de vroege zomer van 563, reizend richting de eilanden langs de kust van West Schotland.
Port of the Orracle, Zuidpunt Iona
Het bootje waarmee de twaalf het zeegat kozen was een fragiel schuitje (notendopje) met een frame van dunne, buigzame takken die bedekt waren met dierenhuiden, gespannen met lederen riemen over de rand van het frame.
De huiden waren aanvankelijk gedrenkt in water om ze later rondom het frame te laten drogen. Het was een redelijk zeewaardig schuitje met het nodige drijfvermogen dat zonder enige twijfel de van tijd tot tijd ruwe zee van de binnen-hebryden kon weerstaan.
Hoewel het veel groter was dan de eenmans-coracles uit Zuid-Wales die tot op de dag van vandaag in gebruik zijn en op dezelfde manier worden geconstrueerd, moeten we toch bewondering hebben voor de moed en de kracht van de mannen die een lange tocht ondernamen in een toch zo fragiel vaartuig.
Op zijn weg noordwaarts bezocht hij de Ierse kolonie op Kintyre wiens leider een familielid (bloedverwant) was, kleinzoon van de stichter van deze christelijke vestiging, Fergus Mor, die Ierland 70 jaar geleden had verlaten en naar Argll was gegaan.
Oronsay
Ze bleven daar maar een paar dagen om te rusten en gingen gauw door naar Oronsay, een piepklein eilandje dat van het grotere Colonsay word gescheiden door een getijdengebied dat bij laagtij toegankelijk is. Vanaf dit eiland was Ierland echter nog steeds zichtbaar en de reis werd schielijk voortgezet.
Uiteindelijk kwamen ze aan land aan de zuid kust van Iona dat bekend werd als de Port aChuraich, de haven van de coracle. Hun eerste blik op het eiland zal weinig aanmoedigend zijn geweest want deze kant van Iona is nogal onherbergzaam. Port aChuraich ligt ingesloten tussen een paar kliffen rotsachtige eilandjes.
Ook toen ze waren ontscheept en landinwaarts waren gelopen zal het landschap weinig uitnodigend zijn geweest.
Het zuidelijke deel van het eiland is woest en verlaten, een rotsachtige wildernis die hooguit aantrekkelijk is voor mensen die uit de moderne wereld willen ontsnappen, maar nauwelijks aantrekkelijk voor de groep mannen die hier in 563 een self-supporting community wilden stichten gewijd aan de heilige geest.
Carn-Cul-Ri-Eirinn
Columba zag al snel een heuveltje dat naar het zuid-westen gericht was en beklom het om te kijken of je vanaf de top de Ierse kust nog kon zien.
Dit was niet het geval en deze plek kreeg de naam Carn-Cul-Ri-Eirinn, de heuvel met zijn rug naar Ierland. Ondanks het ongetwijfeld ontmoedigende landschap besloten Columba en zijn volgers het eiland verder te exploreren en togen noordwaarts.
Het centrale deel van Iona in de luwte van Dunn 1 De rotsen en de heide maakten al snel plaats voor de graslanden die deze kant van de Schotse kust, de Inner Hebrides, typeren, het zogenaamde Grass of the Machair. Toen ze verder naar het Noorden gingen kwamen ze nog betere gebieden tegen waaronder het land rondom Dun 1.
Dit gebied ligt in de luwte van de heuvel die 332 (102 meter) foot hoog is en het hoogste punt is van Iona. Of er toen ook nog andere mensen op het eiland verbleven is een punt van discussie. Er is een mix van volksverhalen en weinig betrouwbare bronnen cq documenten over dit onderwerp.
Zo zou er al een kleine gemeenschap op Iona zijn en het verhaal gaat dat de heilige Columba hun leiders vertelde te vertrekken en dat ze dit ook gelijk deden. Veel geschriften melden dat Iona gewijde grond was van de Druiden en een begraafplaats van hun koningen.
Black Stones
Ook zou er een soort Stonehenge achtige constructie zijn geweest en is er sprake van de Black Stones van Iona waar de vroege koningen van Schotland hun eed over uitspraken. Die zouden zwart worden als iemand een valste getuigenis aflegde. De legende wil dat de zogenaamde Coronation stone in Westminster Abbey één van deze stenen is. Columba en zijn volgers bouwden hun eerste kerk iets ten noorden van de huidige abdij.
De enige overblijfselen van deze oorspronkelijke bouwwerken zijn wat stenen funderingen op de kleine heuvel tegenover de westelijke deur van de Abdij, Torr Abb. Wellicht dat zich hier ook de overblijfselen. De heiligheid van Columba en zijn kracht als leider zouden al snel meer volgelingen hebben aangetrokken en rondom de groeiende Abdij zou zich een volledige gemeenschap hebben gevormd.
Iona was in die tijd een oase van Christelijke cultuur in voornamelijk heidense wereld en al snel kon Columba zijn monniken er op uitsturen om heidense stammen tot het christendom te bekeren. Ook zou hij zelf op reis zijn gegaan om mensen tot het christendom te bekeren. Gedurende zijn reizen zou hij nogal wat wonderen verricht hebben.
Monster van Loch Ness
Hoewel ik nogal sceptisch tegenover dit soort verhalen wil ik u het verhaal van het Monster van Loch Ness toch niet onthouden: Toen Columba tijdens een reis de River Ness over wilde steken kwam hij een groep mannen tegen die bezig waren een collega te begraven die net door een monster was gedood.
Columba en mijn volgelingen wilden oversteken maar de pont was aan de overzijde van de rivier en een van de dappere monniken begon de rivier over te zwemmen om het bootje naar de oever te brengen waar zijn abt en de rest van de monniken stonden te wachten.
Het monster zag de makkelijke prooi en kwam aangezwommen onder luid gegrom met zijn muil wijd open. Vlak voordat het monster de man in n hap zou gaan verzwelgen hief Columba zijn hand en maakte een kruisteken terwijl hij het monster sommeerde om de monnik alleen te laten. Hierop draaide het monster om en ging er vandoor, terwijl de heidenen aan de oever rivier in opperste verbazing de kracht van Columbas god aanschouwden.
Columba vergrootte de macht van zijn kerk ook op politiek en diplomatiek vlak. De politieke acties werden doorgaans ingegeven door dromen waar in de heilige door God tot actie werd aangezet. Mede door het bekeren heidense koningen en door het ondersteunen van christelijke troonopvolgers ten opzichte van ongelovige erfgenamen.
Honderd kerken
Op die manier groeide de invloed van Columba en strekte zich over grote delen van Schotland uit. Hij zou meer dan honderd kerken gesticht hebben en zijn vriend St. Cainnech (die zijn naam gaf aan het eiland van Inch Kenneth, ook aan de kust van Mull) stichtte kerken zo ver als de kust van Five, een regio in het Noord-Oosten van Schotland.
Het is overigens verbazingwekken als je je realiseert dat Paus Gregory de Grote pas in 596, het jaar voordag Columba overleed, toen hij Engelse kinderen had gezien in de straten van Rome, Augustinus had gestuurd op een missie om het land van de Angelen (the Angles, van de latere Anglo-Saxons) te bekeren.
Paus Gregory zag een groep Angelse kinderen uit Deira te koop als slaven op een Romeinse markt. Volgens het verhaal van de Angel-Saksische Monnik en historicus Bede was Gregory onder de indruk van het ongewone uiterlijk van deze slaven en hij vroeg naar hun achtergrond.
Toen men hem vertelde dat zij Anglii (Angels of Angelen) genoemd werden, maakte hij een woordgrap die op de volgende vertaling lijkt: als mensen zon uiterlijk hebben zullen ze het nageslacht zijn van de engelen in de hemel. Deze ontmoeting zou er toe geleid hebben dat Gregorius de missie startte om het christendom naar het volk van de kinderen te brengen.
Rond die werd Columba al aanbeden als n van de grootste heiligen der heiligen en Iona werd bezocht door bezoeker die uit alle windstreken van Europa kwamen en hem hun respect toonden.
Overlijden
De dood van Colomba voor het altaar van de Abdij op 9 juni 597 was tevens het hoogtepunt van de religieuze orde op Iona. Hun invloed zou nog wel voortduren en Columbijnse monniken reisden nog jarenlang naar afgelegen gebieden om daar het christendom te verspreiden. Volgens de overlevering zou dit zover als de Alpen en Italie zijn geweest.
De Columbijnse (Celtische) kerk had zich afgescheiden van de kerk van Rome over details zoals de datum van Pasen en hun autonomie zou nog jaren voortduren, zo groot was hun macht. De belangrijkste plek voor de Columbijnen werd gesticht op Lindisfarne (land van God) een eiland langs de kust van Northumberland.
Het klooster is rond 635 gesticht door de Ierse monnik Aiden van Lindesfarne, die van het eiland Iona kwam. In 793 werd het klooster geplunderd door Vikingen. Lindisfarne is vooral bekend van het Lindisfarne-evangeliarium (het Lindisfarne-evangelie), een bijzonder rijk geillustreerd handschrift uit de achtste eeuw. Het Lindisfarne-evangeliarium bevindt zich nu in de British Library in Londen.
Een eeuw na de dood van Columba vond men dat een tombe van Goud en Zilver gemaakt moest worden om de resten van Columba in te bewaren. Er kwamen veel pelgrims naar Iona om de relieken te vereren en er bij te bidden. Enerzijds bracht dit de abdij rijkdom maar het trok ook andere bezoekers aan die op de rijkdommen van de abdij uit waren.
Vikingen
De eerste aanvallen van de Vikingen vonden plaats rond 794 en er werd veel schade toegebracht aan de abdij. Zeven jaar later werd de abdij voor een groot deel verwoest door de Noormannen, en in 806 werd dit herhaald waarbij bovendien 68 monniken werden afgeslacht op het strand vlakbij het huidige havenhoofd.
Dit gebied is heden ten dag nog steeds bekend als Marters Bay, martelaars baai, vrij vertaald. Na deze ramp werd de tombe naar Kells in Ierland gebracht. Een klein groepje dappere monniken bleef nog wel op Iona achter om de abdij en de nog aanwezige heiligdommen te beschermen.
De volgende abt bracht de tombe, niet geheel en al verstandig, terug naar Iona. In 825 landen er weer Noormannen op het eiland en toen de abt weigerde hun te vertellen waar de tombe en de schatten zich bevonden werd hij samen met de nog aanwezige monniken op beestachtige wijze vermoord. De beide stenen doodskisten in het schip van de Kathedraal op Iona zouden van deze Abt (Blaithmac) en Columba zijn.
Hierna was er een lange periode van vrede totdat de vinkingen in 986 vanuit de Noorse kolonie in de Baai van Dublin plunderend over het eiland trokken en wederom een abt en vijftien monniken vermoorden, nota bene op het betoverend mooie strand op de noordpunt van Iona, nu bekend als het witte strand van de monniken (the white strand of the monks).
Dit was tevens het einde van de plunderingen op Iona. Het volgende belangrijke moment was toen koning Malcolm Canmore en zijn Engelse Koningin, Margaret, het eiland bezochten.
Rome
Mede door hun krachtige argumenten stapten vele leden van de Celtic Church over naar die van Rome. Zij zou vervolgens de abdij hebben opgeknapt net als de Kleine kerk van Columcille, oftewel St. Orans Chapel.
Een handjevol monniken bleef tot 1203 toen de abdij wederom werd herbouwd, dit keer door Reginald MacDonald of Islay, Lord of the Isles, toen als Benedictijns klooster. Slechts een deel van de charme van Iona ligt echter in de rijkheid van haar historie en de vroege Christelijke kerk in Engeland.
De gewelddadige schoonheid van deze omgeving zal veel hebben bijgedragen aan de spirituele ervaringen die menige gelovige hebben ervaren, zowel voor diegenen die er woonden alswel de bezoekers, zowel voor, tijdens als na de dood van de Heilige Columba.
De biograaf van Columba, Adamn, verwijst regelmatig naar de natuurlijke schoonheid op Iona en de inspiratie die daaruit voortkwam. Met de wederopstanding van een religieuze gemeenschap op Iona is Columbas beroemde profetie uitgekomen:
Iona of my heart,
Iona of my love,
Instead of monks voices
Shall be the lowing of cattle;
But ere the word come to an end,
Iona shall be as it was
Wie Iona bezoek zal hoe dan ook gegrepen worden door de magie van dit eiland. Hoewel ik in de keurig opgeknapte, bijna steriele abdij nou niet meteen in vervoering raakte, was mijn bezoekje aan St. Orans Chapel een belevenis die me lang zal heugen. Ik wist toen nog niks van de achtergronden en details van de abdij en de omgeving maar werd gegrepen door de kracht die dit eenvoudige kappelletje uitstraalde.
En zittend op de heuveltop tussen de White strand of the Monks, the strand of the Seat en uitkijkend naar Eilean Annraidh voelde ik de vreedzame rust die dit prachtige eiland uitstraald langzaam over me komen.
- Officiële site van de bewoners
- Toeristische informatie
- Religieuze community
Dit is een vrije vertaling van een foldertje over Iona met toevoegingen uit de Wikipedia en eigen gemaakt foto’s alsmede kaartjes van Google Maps en Google Earth.
Geef een reactie